Veroniki Dalakoura
Demetra
Strapiony mówię do was z oblężonego miasta. Panna młoda nogę swą prawą pogrzebała w kwiatach i we łzach, co suknię jej zmoczyły. I śpi teraz jej czarny kochanek, ściska jej dłoń jako znak bezgranicznej uległości. Jakże kochaliście mnie, jakże kochało mnie to jaskółcze gniazdo, które nazwano Aurora Borealis!
(Znalazłem ją w ciele, które już nie ma więcej łez, bowiem równo przekląłem wszelkie cnoty i wszelakie nieba ).
z tomu „Rozkład miłości”, 1976, tłum.: Leszek Paul
Veroniki Dalakoura
Śmiech
Na płycie nagrobnej nie odnotują przyczyny.
Rażąco biała jak ona, pofrunie ze skowytem, rozgrzebując żwir i zielsko. Wiosna się rozkruszy, a cement straci swoją moc. (Rozłąka ta uczyni stratę solidnej przyczyny przesądzoną).
To wszystko takie okrutne, okrutne i srogie. Szła do przodu, nie odwracając głowy, a ja podążałam za nią wzrokiem: jej plecy odbijały się w lustrze.
Niepokojąco nieczuła siostra niebieska wskazywała swą postawą, jakże bezużyteczne są zmęczenie i miłość.
z tomu: „26 Wierszy”, 2004, tłum.: Leszek Paul
Veroniki Dalakoura (Βερονίκη Δαλακούρα), to jedna z czołowych postaci współczesnej poezji greckiej, znana z surrealistycznego i eksperymentalnego podejścia do języka. Jej twórczość, obejmująca ponad pięć dekad, łączy poezję, prozę poetycką i formy hybrydowe, tworząc unikalny, osobisty świat literacki.
Urodziła się w Atenach w roku 1952, studiowała Prawo i Geografię społeczno-ekonomiczną. Jest jedną z kluczowych przedstawicielek tzw. „Pokolenia lat 70”. Debiutowała w wieku 20 lat tomem a „Wiersze 1967-1972”, Ποίηση (67-72). Jej późniejsze zbiory, takie jak „Sen”, Ο ύπνος (1982), „Karnawałowicz”, Καρναβαλιστής (2011) i „Kapadocjanie” (2020), kontynuują eksplorację tematów pamięci, cierpienia, duchowości i odrodzenia.
Poezję Dalakoury wyróżnia silny wątek erotyczny i duchowy, a także zacieranie granic między tradycyjnym wierszem a prozą poetycką. Poetka często odrzuca tradycyjną składnię i interpunkcję, tworząc teksty pełne zaskakujących obrazów i fragmentarycznych narracji. Należy do nurtu nazywanego Paralogizmem, który niektórzy tłumaczą jako poezję absurdu. Paralogizm był również odpowiedzią na cenzurę oraz na dominujący, nawet współcześnie, tradycyjny obraz kobiety i jej rolę w greckim społeczeństwie. Pomimo pozornej absurdalności czy surrealistycznego charakteru, jej wiersze rządzą się własną, spójną, wewnętrzną logiką.
Jej język jest narzędziem kreacji i dekonstrukcji, co sama poetka określa jako „grę”. W wywiadzie dla Greek News Agenda stwierdziła: „Język to nic innego jak gra – błysk, który tworzy wszechświat sam w sobie nietrwały i zepsuty.”
Poezja Dalakoury wymyka się jednoznacznej interpretacji – sny, fantazje, fałszywe cytaty, pseudo a może rzeczywiste traumy mieszają się ze sobą. Poetka z dumą przyznaje, że wielu krytyków nazywa ją „mątwą” (sepią), która wypuszcza ciemną maskującą ciecz w chwili, gdy wydaje się, że już masz ją w ręku.
G.A. Panagiotou w swojej antologii „Pokolenie lat 70” pisze: „W systematycznej, chronologicznej kolejności pierwszą decydującą dla jej istnienia warstwą jest zwątpienie z odpowiadającym mu i zasilającym je ruchem Beat Generation. Podawany jest w wątpliwość ogół tradycyjnych ideologicznych i społecznych wartości razem z wszystkimi nowymi estetyczno-literackimi prądami, powstającymi według ich własnej formuły.”
W tomie „Bird Shadows: Selected Poetry and Poetic Prose 1967–2020”, przetłumaczonym na angielski przez Johna Taylora, czytelnicy mogą zapoznać się z przekrojowym wyborem jej twórczości. Krytyk literacki Kostas G. Papageorgiou napisał o niej: „[Dalakoura posiada] absolutnie osobistą mitologię [i] poetycki wszechświat, wystarczająco przestronny, by pomieścić wszystko, co motywuje ją w podróży przez serce czasu i chaos historii.”
Dalakoura jest również cenioną tłumaczką literatury francuskiej, w tym dzieł Rimbauda, Baudelaire’a i Desnosa, oraz aktywną krytyczką literacką. Jej wpływ na współczesną poezję grecką jest nie do przecenienia, a jej twórczość pozostaje inspiracją dla kolejnych pokoleń poetów i czytelników.
Wybory wierszy:
“Ευφροσύνη, Ποιήματα για μικρά παιδιά”, Κουκκίδα, 2024
“Ένα απόγευμα, η ομίχλη”, Κουκκίδα , Αθήνα, 2018, (zbiór opowiadań)
„Kapadocjanie”, Κουκκίδα, 2020
„Karnawałowicz”, Καρναβαλιστής, Κέδρος, 2011
„26 Wierszy”, 26 ποιήματα, Άγρα, 2004
„Obraz Hodlera”, (zbiór opowiadań), Ο πίνακας του Χόντλερ, Άγρα, 2001
„Okrutne Anielskie Ognie”, Άγρια αγγελική φωτιά, Άγρα, 1997
„Dni rozkoszy”, Μέρες ηδονής, Φόρμα, 1991
„Το παιχνίδι του τέλους”, (zbiór opowiadań), Νεφέλη, 1988
„Sen”, Ο ύπνος, Νεφέλη, 1982, 1995
„Rozkład miłości”, Η παρακμή του έρωτα, Διογένης, 1976
„Wiersze 1967-1972”, Ποίηση (67-72), Αθήνα, 1972
Źródła:
Mario Vitti: “Historia literatury nowogreckiej”, przekład: J. Wegner, M. Czarnocińska, K. Rowińska, wydawnictwo DiG, Warszawa 2015
Greek News Agenda
Lavender Ink, https://www.lavenderink.org/
poets.gr
Wiersze Veroniki Dalakura w tłumaczeniu na język angielski