Zefi Daraki
[Nigdy nie zapomina się czułości]
…
Nigdy nie zapomina się czułości, to
wypasiony cyklop kwiat co rozchyla
liście uścisku
nad bezruchem bólu
Nigdy nie zapomina się
podniesionej pieszczoty
objęcia które jedynie teraz posiada
w godzinie gdy na dworze wirują in absentia
przyszłość z przeszłością
z tomu: „Stracony wiersz”, 2018, tłum.: Leszek Paul
Zefi Daraki
miraż
Załóżmy że siedzę
wśród ruin przyszłej teraźniejszości
Słońce ciągle jeszcze wieje po mnie
karbuje moją sukienkę w swoje promienie
Załóżmy więc
teraźniejszość teraźniejszości
żłobi wieczór
nad ostatnim tropem ciała
Mocnym tętnem okrążają
mnie
uściski kiedyś. Dotykam
niewidoczne niech mi otworzy
Zadrwiłem z ciebie! Słyszę głos
snu
Złudą jestem – mirażem!
Patrzył na mnie uparcie nim
się przebudziłam, nie
przebudziłam się nigdy, nie wiem
z tomu: „Stracony wiersz”, 2018, tłum.: Leszek Paul
Kiki Dimoula
Bez wyjątku
Jakże aspołeczne są te senne marzenia.
Żadnych przyjaźni żadnych więzi
gdy tylko nas zobaczą gasną
jak iskra wystawiona na burzę.
Antropofobia?
Duma zraniona może
pracują bowiem tam na dole
w kopalniach straconych okazji.
I one miały przecież
inne marzenia.
z tomu: “Przeprowadziliśmy się ościennie”, 2007, tłum.:Leszek Paul
Kiki Dimoula
Sobota Łazarza / Του Λαζάρου
Pochmurna siąpawica dnia.
Nieroztropne dzwony jakieś ochlapują
spoczynek Łazarza, by wyszedł.
Zaszpachlowane światło wokół.
I ja miałam do wynidź kilku z grobu
lecz nie odrzekli mi czy chcą.
Jak odrzec mają
donosiciela zostawiłeś zaszpachlowane
światło wokół.
A zresztą po co ich pytasz czy chcą.
Cud nie pyta.
Za ucho chwyta
ciągnąc wyrzuca cię w światło.
Radujesz cię oczywiście z olśnienia, nie przeczę
choć w środku żre cię robak zmartwienie
by i cuda nie były nieśmiertelne.
Obywatelami przeto lepiej tam
gwoli niedzielenia raz drugi
pustego ich łoża.
z tomu: „Minutą wspólnie”, 1998, tłum.: Leszek Paul
Zefi Daraki
Dlaczego nikt nie wie
Dlaczego nikt nie wie
co może przynieść następna godzina
błąd zrobiłeś mówiąc
o odległościach łez
lodach co pozostały niestopione
z całonocnego stulecia –
ten nieznanym ziąb w słowach
co nie pokochały
swego adresata
Cud twój powstrzymał
moje kroki w korytarzu
Otwarcie drzwi otchłani
pohamował dziką młodość słów
co wiały w moją twarz
Cud twój
kształt Nie
jakby ze śniegu co stopić się zapomniał
z tomu: „Ciało bez klucza jednakowego”, 2000, tłum.: Leszek Paul
Zefi Daraki
[Śniadanie podarta gazeta]
Śniadanie podarta gazeta
Spływały po mnie pomyje rozmów
dawno zapomnianych –
wzgarda faktów
co zapodziały ciebie
wśród roztrzaskanych latarni ślubów
Potem pamięć jakby
w sznur rozkołysany się obróciła
i zawisły na niej
wymarłe objęcia
Pamiętam podarła mi się spódnica
próbowałam już nie wiem co
Zsuwała się aż do ziemi
Stałam patrzyłam jak plisuje się na mnie
jak odległy dziecięcy wiek
z tomu: „Grota ze sztucznymi ogniami”, 2014, tłum.: Leszek Paul
Zefi Daraki (Ζέφη Δαράκη), urodzona w Atenach, należy do grona najwybitniejszych postaci współczesnej poezji greckiej. Jej twórczość – głęboko introspektywna i poruszająca – sytuuje ją w czołówce literatury greckiej XXI wieku.
Poezja Daraki charakteryzuje się wyjątkowym połączeniem lirycznej prostoty i znaczącej głębi emocjonalnej. Jej utwory poruszają uniwersalne tematy tożsamości, pamięci i nieubłaganego upływu czasu, umiejętnie łącząc osobiste doświadczenia z refleksją nad zbiorową historią. W jej wierszach często zaciera się granica między tym, co indywidualne, a tym, co uniwersalne, ukazując zarówno ulotność pojedynczych chwil, jak i trwalsze, nierzadko melancholijne aspekty ludzkiego doświadczenia.
Artystka z mistrzowską precyzją, posługując się językiem poetyckim, precyzyjnym i oszczędnym, wykorzystuje obrazy natury i intymne sceny codzienności, by zbudować głębokie poczucie miejsca. Osadza swoje refleksje w zwyczajnych, lecz ponadczasowych wymiarach życia.
Szczególne miejsce w twórczości Daraki zajmuje eksploracja pojęcia przestrzeni, zarówno fizycznej, jak i emocjonalnej. Jej wiersze często ewokują poczucie straty lub tęsknoty, umiejscawiając je w kontekście konkretnych miejsc lub relacji międzyludzkich. Tematy wygnania i dezorientacji, choć zakorzenione w skomplikowanej historii społeczno-politycznej Grecji, zyskują w jej poezji wymiar uniwersalny i głęboko osobisty.
Zefi Daraki debiutowała w 1960 roku tomem poezji zatytułowanym „Piosenka nowych czasów”. Jej droga zawodowa była ściśle związana z literaturą – pracowała w Bibliotece Publicznej w Atenach, z której w okresie dyktatury wojskowej została zwolniona. Do pracy w bibliotece powróciła dopiero w 1974 roku, po upadku reżimu.
Była żoną wybitnego poety Virona Leontarisa (1932-2014), z którym dzieliła nie tylko życie osobiste, ale również pasję do literatury. Ich syn, Giannis Leontaris, kontynuuje rodzinne tradycje artystyczne jako reżyser.
Jej wiersze zostały przetłumaczone na język francuski i angielski, a prezentowany tu materiał stanowi pierwsze tłumaczenie jej wierszy na język polski.
Za swoją wybitną twórczość Zefi Daraki otrzymała liczne wyróżnienia, w tym:
• Nagrodę Państwową za poezję w 2015 roku za zbiór „Η σπηλιά με τα βεγγαλικά” („Jaskinia z fajerwerkami”)
• Nagrodę Akademii Ateńskiej, Nagrodę Fundacji Kostasa i Eleni Ouranis, za całokształt twórczości, w roku 2015
• Nagrodę „Dido Sotiriou” przyznawaną przez Greckie Towarzystwo Pisarzy
• Nagrodę Akademii Ateńskiej im. L. Porfyrasa w roku 2008
Wybory wierszy:
Źródła cytowane w oryginalnym tekście:
“Poet of the Week 03/10/2019 – Voice of Greece – ERT.GR” (https://vog.ert.gr/ondemand/Poet-of-the-Week-03-10-2019-20230905/?lang=en)
“Reading Greece: 9th Athens World Poetry Festival” (https://www.greeknewsagenda.gr/reading-greece-9th-athens-world-poetry-festival-poetry-on-the-road/)
Maria Laina
Akt we wnętrzu pokoju
Pomiędzy małymi
i wielkimi słowami
waha się biała linia
równa i zastygła
oddycha.
Drobne nici światła
delikatnie toczą cię we mnie
moje słowa skrywają twoje oczy
równe i zastygłe;
pomiędzy czerwienią i bielą
oddychasz.
z tomu: Zmiana miejsca (Αλλαγή τοπίου, 1972), tłum.: Leszek Paul
Kiki Dimoula
Przeszłam /Πέρασα
Because these wings are no longer wings to fly
-T.S.Eliot
Idę i zmierzcha.
Decyduję i zmierzcha.
Nie, nie jestem smutna.
Byłam dociekliwa i pilna.
Znam się na wszystkim. Trochę na wszystkim.
Znam imiona kwiatów gdy więdną,
wiem kiedy zielenią się słowa i kiedy marzniemy.
Jak łatwo przekręcić w kłódce uczuć
dowolnym kluczem zapomnienia.
Nie, nie jestem smutna.
Przeszłam przez deszczowe dni
wezbrałam za tą
kolczastą siatką wody
cierpliwie i niezauważalnie,
tak jak ból drzew
gdy porzuca je ostatni liść,
jak strach nieustraszonych.
Nie, nie jestem smutna.
Przeszłam przez ogrody, zatrzymałam się przy fontannach
widziałam wiele posążków śmiejących się
do niewidocznych powodów radości.
I małe zadufane amorki.
Ich napięte łuki
półksiężycem wzeszły moimi nocami i rozmarzyłam się.
Widziałam liczne i piękne sny
i widziałam jak się w nich zatracam.
Nie, nie jestem smutna.
Wędrowałam wiele między uczuciami
własnymi i innych,
wolne miejsce zostawało zawsze między nimi
by przejść mógł rozłożysty czas.
Koło poczt przeszłam i ponownie przeszłam.
Listy napisałam i ponownie napisałam i bez trudu do boga odpowiedzi się modliłam.
Krótkie kartki przychodziły:
serdeczne pożegnania z Patry
i jeszcze jakieś pozdrowienia
od wieży w Pizie która się chyli.
Nie, nie jestem smutna, że dzień się chyli.
Dużo mówiłam. Do ludzi,
latarni i zdjęć.
I dużo do łańcuchów.
Nauczyłam się ręce czytać
i tracić ręce.
Nie, nie jestem smutna.
Podróżowałam rzecz jasna.
Byłam to tu to tam…
Wszędzie gotowy świat by się zestarzeć.
Straciłam trochę tego, trochę tamtego.
I na ostrożności w sobie straciłam
i na nieuwadze swojej.
Nad morze też poszłam.
Przestronność mi się należała. Powiedzmy, że ją sobie wzięłam.
Wystraszyłam się samotności
więc ludzi wymyśliłam.
Widziałam jak jedni padają
od ręki cichego pyłu,
co promień słońca przecina,
inni od dźwięku dzwonka maleńkiego.
I grzmotem dzwonów rozdzwoniłam
ortodoksyjnej pustyni.
Nie, nie jestem smutna.
Rozgorzałam i stliłam się.
Rutyny księżyców też mi nie zabrakło.
Ich kres nad morzem i ponad spojrzeniem,
mroczny, mnie wyostrzył.
Nie, nie jestem smutna.
Tak jak tylko mogłam opór stawiałam rzece
tej wezbranej by mnie nie porwała,
i tak jak tylko to było możliwe wodę wymyśliłam
w suchych korytach
i dałam się porwać.
Nie, nie jestem smutna.
Noc o właściwej porze przychodzi.
.
z tomu: „Trochość świata”, 1971, tłum.:Leszek Paul
Kiki Dimoula czyta wiersz “Przeszłam”
Μαρία Λαϊνά – Maria Laina urodziła się w Patras w 1947 roku, jest wielokrotnie nagradzaną grecką poetką.
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Ateńskiego. Pracowała jako tłumaczka, krytyk, scenarzystka, redaktorka tekstów, profesor greckiego i producent radiowy.
Należy do tzw. Pokolenia 70, grupy autorów greckich, którzy zaczęli publikować swoją twórczość w latach siedemdziesiątych, zwłaszcza pod koniec greckiej junty wojskowej w latach 1967-1974 i w pierwszych latach istnienia Metapolitefsi.
Za swój zbiór „Różowy strach” (Ρόδινος φόβος) otrzymała w 1993 roku Państwową Nagrodę Poetycką, a w 1996 roku nagrodą „Kawafisa” (Διεθνές Βραβείο Καβάφη ) a w roku nagrodą Costa i Eleni Ourani Award od Akademii Ateńskiej
Jej poezja została przetłumaczona na język angielski, francuski i hiszpański.
Oprócz 9 tomów poezji jest również autorką licznych sztuk teatralnych i tłumaczeń.